محقق نایینی ( 1277- 1355 ه ق )

علامه میرزا حسین نایینی (ره)

     علامه میرزا حسین نایینی (ره) فقیه و نظریه پرداز اصول سیاسی شیعه از شاگردان میرزای شیرازی وسید محمد فشارکی اصفهانی است.1 جناب نایینی در نخستین گام ثبوت منصب قضا و افتاء و توابع پیامدهای قضا مانند زندان و نیز تصرف در پاره ای از امور حسبیه را بی اشکال می داند.2

       در مرحله بعدی بحث را به ولایت عامه فقیه اختصاص می دهد. منظور از ولایت عامه فقیه اثبات اختیارات و ولایتی است که مالک اشتر و قیس بن سعد بن عباده و محمد بن ابی بکر و دیگر نواب خاص دارا بوده اند.

     در پی بررسی ادله مختلف، در پاسخ از این پرسش که « آیا ولایت عامه، برای فقیه ثابت است یا نه ؟ » جناب نایینی، دلالت مقبوله عمر بن حنظله را بر ولایت عامه فقیه، طبق تقریر مرحوم خوانساری و تقریر مرحوم شیخ محمد تقی آملی، پذیرفته است. در تقریر مرحوم خوانساری، ضن اشاره به واژه « حاکم » در مقبوله می گوید :

« فان الحاکم هو الذی یحکم بین الناس بالسیف و السوط و لیس ذلک شأن القاضی »

     در این بیان مرحوم نایینی میان « حاکم » وقاضی تفاوت می بیند و حاکم را فردی تفسیر می کند که با شمشیر و قدرت نظامی، در میان مردم حکومت می کند.

     در تقریر مرحوم خوانساری ذیل این بحث حاشیه ای وجود دارد که در آن حاشیه مطلب فوق را مردود و واژه « حاکم » را منحصر در قضا و توابع آن و امور حسبیه می بیند.3

     در تقریر مرحوم آملی مطلب متن تأیید شده است. در تقریر مرحوم آملی، بهترین متمسک ولایت عامه فقیه را مقبوله معرفی می کند و می گوید : حاکم کسی است که متصدی وظایف مربوط به والیان است.4 بنابراین در نهایی ترین نظریه که در درس خارج و محفل کاملا علمی و تحقیقی ارائه شده است، ثبوت ولایت انتصابی عامه فقیه در دیدگاه محقق نایینی پذیرفته شده است.5

-----------------------------------------------------------------------

1. خدمات متقابل اسلام و ایران، ص 500q1

2. منیة الطالب، ج1، ص 325

3. منیة الطالب، ج1، ص 327

4. المکاسب والبیع (تقریر محمد تقی آملی)، ج2، ص336

5. پیشینه نظریه ولایت فقیه، ص251- 252



نظر

لینک ثابت - نوشته شده توسط سید در سه شنبه 90 بهمن 25 ساعت ساعت 8:21 عصر