فقهای مخالف ولایت مطلقه فقیه

منصب نماز جمعه از مختصات امام

اطلاق ولایت یعنی فقیه «همه اختیارات» امام را دارا می باشد مگر آن اختیاراتی که با دلیل خارج شود. بنابراین فقیهی که مخالف ولایت مطلقه است «بعض اختیارات» را برای فقیه ثابت میداند. که در مطلب ذیل چون جناب صاحب ریاض امامت جمعه را برای فقیه ثابت نمیداند، ما ایشان را جزو حامیان «ولایت مقیّده فقیه» آورده ایم.

یکی دیگر از شاگردان ممتاز وحید بهبهانی، سید علی طباطبایی (رضوان الله علیه)، مشهور به «صاحب ریاض المسائل» است. جناب صاحب ریاض، منصب نماز جمعه را از مختصات امام معصوم (علیه السلام) می شمرد و می‌گوید، ادعای آن که فقیه، مأذون در نماز جمعه است ممنوع است؛ زیرا ادله ولایت فقیه به فتوا و حکومت اختصاص دارد؛ چون، فتوا و حکومت از اموری است که حتما در عصر غیبت باید استمرار یابد و الا به تعطیل احکام و تحیر جامعه در امور معاد و معاش می‌انجامد و با تعطیل قضا و فتوا، فساد در جامعه رواج می‌یابد، در حالی که تعطیل جمعه این لوازم فاسد را ندارد.¹

صاحب ریاض در سهم امام اذن فقیه را موافق‌تر به اصول و قواعد می‌داند و پرداخت زکات به فقیه مأذون را مستحب می شمرد.²

صاحب ریاض حاکم را ولیّ صغیر و مجنون، و در فرض فقدان پدر و جدّ و وصیّ می‌شناسد و او را چنین معرفی می کند:

«و کونُ المرادِ بالحاکم حیثُ یطلق من یعمّ الفقیه الجامع لشرائط الفتوی»³

صاحب ریاض در کتاب القضاء پس از نقل روایت عمر بن حنظله، می‌گوید: چنین نیست که این روایت ضعیف باشد و عمل اصحاب ضعف سندی آن را جبران کند؛ زیرا که مشکل سند دو نفر است: یکی داوود بن حصین و دیگری عمر بن حنظله. نجاشی داوود بن حصین را توثیق کرده و حکایت شده که عمر بن حنظله را نیز توثیق کرده است.

به علاوه راویِ این دو نفر صفوان بن یحیی است که طبق قاعده «تصحیح ما یصح عند اجماع العصابة» روایت، مشکل سندی نخواهد داشت: «فالروایة قویّة غایة القوّة کالصحیحة حجّة فی نفسها مع قطع النظر عن الشهرة الجابرة»⁴. بنابراین روایت عمر بن حنظله مثل روایت صحیح السند در نهایت قوت است و بدون در نظر گرفتن «شهرت» نیز حجت و مورد قبول است.

مباحثی در رابطه با ولایت فقیه